Per du zijn, dus elkaar tutoyeren, is heel prettig en gemakkelijk, maar “per du” worden gaat hier niet zo maar. U weet vast wel hoe dit vaak in Nederland gaat: de een “vergist” zich en de ander vindt dat wel best of zelfs plezierig en gaat daarin dan mee. Zo soepel als de overgang naar het tutoyeren dan is Zo niet in Zwitserland.

Lang geleden werden mijn partner en ik door buren, mensen uit Zürich met een tweede woning hier, uitgenodigd voor het “Abendessen”. Wanneer u denkt aan een laat souper, dan moet ik u teleurstellen. Abendessen is, wat wij noemen, een warme maaltijd aan het einde van de middag. Niet dé maaltijd, want deze wordt tussen de middag genoten. Maar dat terzijde. Mijn partner, die al langer hier woonde, was met onze gastheer en gastvrouw per du. Het leek me zo raar om deels te “duzen” en deels te “Siezen”, dus gelijk bij het openen van de deur stak ik spontaan mijn hand uit en zei “ich bin Eva”. Daar keek men vreemd van op. Ja, dat komt zo, was het antwoord. Daar keek ik weer vreemd van op. Maar de oplossing was eenvoudig: na het inschenken van een glas wijn gaf de gastheer mij een hand en zei plechtig “ich bin Fritz” en daarop werd ik geacht te zeggen “das freut mich” en nogmaals “ich bin Eva”. Een proost, een slok en het ritueel was verlopen zoals het hoort. Bij de tweede keer keek ik al minder vreemd op en bij de derde keer deed ik precies hetgeen anderen mij hadden voorgedaan. Ja, zo gaat dat met gewoonten. Wennen we ooit aan het Schyzerduutsch in de zin dat we alles begrijpen? Daarover de volgende keer meer. Aufwiederluge mitenand!

Oktober 2012
Column mr Eva Hofkes | advies@huisinzwitserland.eu
Voor Eduard Strang Verhuizingen

Was dat vroeger in Nederland nu ook? En wellicht hier en daar nog? Ik bedoel, het groeten van iedereen die je tegenkomt. Niet alleen op wandelingen waar je in drie uur twee mensen tegenkomt, nee, iedereen groet iedereen. Grüezi of grüezi mitenand, net naar gelang het of één persoon of meer personen betreft. “Mitenand” betekent immers niets anders dan “miteinander”, dus “met elkaar”. Enige tijd geleden kwamen wij op een wandeling een vrouw van middelbare leeftijd tegen met een klein hondje aan de lijn. Mijn partner zei toen “grüezi mitenand”, denkende dat zij wel begreep dat het een grapje was. Ik moest lachen om het verbouwereerde gezicht van de ander, wat de zaak niet beter maakte. Sindsdien houden we ons maar strikt aan de hier geldende gewoonten. Bij het groeten, bij het verlaten van de bus of het restaurant (“ade mitenand”), en in een telefoongesprek. Dat was ook een beetje wennen: doorgaans stelt de Nederlander vrijwel direct de vraag die hij wilde stellen. Zo niet hier in Zwitserland. En dat niet alleen. Na het telefoongesprek wenst men elkaar wederzijds uitvoerig “einen schönen Tag” en meer van dit soort goede wensen. En toch: men hoort en leest zo vaak, de Zwitser is zo afstandelijk. Ik denk, het sociale gedrag van de Zwitser is eenvoudig anders. Men heeft wat langere tijd nodig om aan elkaar te wennen, maar is men aan elkaar gewend, dan hoor je erbij en is men “per du”, dat wil zeggen, men tutoyeert elkaar. Ook dat verloopt door middel van een ritueel, maar daarover de volgende keer meer. Ade mitenand!

September 2012
Column mr Eva Hofkes | advies@huisinzwitserland.eu
Voor Eduard Strang Verhuizingen | Den Bosch

Traditie is voor Zwitsers heel belangrijk. De verbondenheid met het kanton en de gemeente waar men is geboren, is vele malen sterker dan in Nederland. Vraagt u eens aan een Zwitserse of zij ook “van hier” is, en vaak is dat het begin van een interessant gesprek dat begint met, bijvoorbeeld, “Nee, ik ben van Basel”. En altijd wordt dit met een zekere trots, gemengd met spijt, gezegd. Door haar huwelijk is zij verhuisd naar het kanton en de gemeente van haar man en dat is voor haar niet altijd eenvoudig. Dat hangt samen met het begrip Heimatort. Het woord “Heimat”, vaderland, spreekt boekdelen. In het “Heimatort” is men “heimatberechtigt”. Waar in de pas van de Nederlander de geboorteplaats wordt vermeld, waarheen men ook later verhuist, zo wordt in de Zwitserse pas het Heimatort vermeld. Dit is de plaats waar je voorvaderen zijn geboren en hebben gewoond en daar rechten hebben verkregen. Het Heimatort is ook verplicht de kosten van levensonderhoud te betalen, mocht zijn burger in de loop van zijn leven in behoeftige omstandigheden komen te verkeren.

In het dorp waar ik woon, is dat nog anders. Veel getrouwde vrouwen in hun Heimatort, meestal niet meer dan enkele honderden meters van het huis vandaan waar zij zijn opgegroeid. Zij kunnen het ouderlijk huis aanwijzen en doen dit ook graag. Men is daar trots op. Ik knik dan belangstellend, maar in mijn hart vind ik het moeilijk deze blijdschap te delen. Voor mij is het belangrijk om een stukje van de wereld te zien, al is het maar een heel klein stukje. Het gevoel van geborgenheid van de Zwitser begrijp ik echter ook en soms denk ik dat wij dit als Nederlanders wellicht wel missen.

Augustus 2012
Column mr Eva Hofkes | advies@huisinzwitserland.eu
Voor Eduard Strang Verhuizingen